Είδη ακτινοβολίας Μη ιονίζουσα ακτινοβολία
Μερικά παραδείγματα μη ιονίζουσας ακτινοβολίας είναι το ορατό φως, τα ραδιοκύματα και τα μικροκύματα (Πληροφοριακό γράφημα: Adriana Vargas/IAEA)
Η μη ιονίζουσα ακτινοβολία είναι ακτινοβολία χαμηλότερης ενέργειας που δεν είναι αρκετά ενεργητική για να αποκολλήσει ηλεκτρόνια από άτομα ή μόρια, είτε στην ύλη είτε σε ζωντανούς οργανισμούς. Ωστόσο, η ενέργειά της μπορεί να κάνει αυτά τα μόρια να δονούνται και έτσι να παράγουν θερμότητα. Έτσι λειτουργούν, για παράδειγμα, οι φούρνοι μικροκυμάτων.
Για τους περισσότερους ανθρώπους, η μη ιονίζουσα ακτινοβολία δεν αποτελεί κίνδυνο για την υγεία τους. Ωστόσο, οι εργαζόμενοι που βρίσκονται σε τακτική επαφή με ορισμένες πηγές μη ιονίζουσας ακτινοβολίας ενδέχεται να χρειάζονται ειδικά μέτρα για να προστατευτούν, για παράδειγμα, από τη θερμότητα που παράγεται.
Μερικά άλλα παραδείγματα μη ιονίζουσας ακτινοβολίας περιλαμβάνουν τα ραδιοκύματα και το ορατό φως. Το ορατό φως είναι ένας τύπος μη ιονίζουσας ακτινοβολίας που μπορεί να αντιληφθεί το ανθρώπινο μάτι. Και τα ραδιοκύματα είναι ένας τύπος μη ιονίζουσας ακτινοβολίας που είναι αόρατος στα μάτια μας και σε άλλες αισθήσεις, αλλά μπορεί να αποκωδικοποιηθεί από τα παραδοσιακά ραδιόφωνα.
Ιονίζουσα ακτινοβολία
Μερικά παραδείγματα ιονίζουσας ακτινοβολίας περιλαμβάνουν ορισμένους τύπους θεραπειών για τον καρκίνο που χρησιμοποιούν ακτίνες γάμμα, τις ακτίνες Χ και την ακτινοβολία που εκπέμπεται από ραδιενεργά υλικά που χρησιμοποιούνται σε πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής (Πληροφοριακό γράφημα: Adriana Vargas/IAEA)
Η ιονίζουσα ακτινοβολία είναι ένας τύπος ακτινοβολίας με τέτοια ενέργεια που μπορεί να αποκολλήσει ηλεκτρόνια από άτομα ή μόρια, γεγονός που προκαλεί αλλαγές σε ατομικό επίπεδο κατά την αλληλεπίδραση με την ύλη, συμπεριλαμβανομένων των ζωντανών οργανισμών. Τέτοιες αλλαγές συνήθως περιλαμβάνουν την παραγωγή ιόντων (ηλεκτρικά φορτισμένα άτομα ή μόρια) - εξ ου και ο όρος «ιονίζουσα» ακτινοβολία.
Σε υψηλές δόσεις, η ιονίζουσα ακτινοβολία μπορεί να βλάψει τα κύτταρα ή τα όργανα του σώματός μας ή ακόμη και να προκαλέσει θάνατο. Με τις σωστές χρήσεις και δόσεις και με τα απαραίτητα προστατευτικά μέτρα, αυτό το είδος ακτινοβολίας έχει πολλές ευεργετικές χρήσεις, όπως στην παραγωγή ενέργειας, στη βιομηχανία, στην έρευνα και στην ιατρική διάγνωση και θεραπεία διαφόρων ασθενειών, όπως ο καρκίνος. Ενώ η ρύθμιση της χρήσης πηγών ακτινοβολίας και η ακτινοπροστασία αποτελούν εθνική ευθύνη, ο ΔΟΑΕ παρέχει υποστήριξη στους νομοθέτες και τις ρυθμιστικές αρχές μέσω ενός ολοκληρωμένου συστήματος διεθνών προτύπων ασφαλείας που στοχεύουν στην προστασία των εργαζομένων και των ασθενών, καθώς και των μελών του κοινού και του περιβάλλοντος, από τις πιθανές επιβλαβείς επιπτώσεις της ιονίζουσας ακτινοβολίας.
Η μη ιονίζουσα και η ιονίζουσα ακτινοβολία έχουν διαφορετικό μήκος κύματος, το οποίο σχετίζεται άμεσα με την ενέργειά τους. (Πληροφοριακό γράφημα: Adriana Vargas/IAEA).
Η επιστήμη πίσω από τη ραδιενεργό διάσπαση και την προκύπτουσα ακτινοβολία
Η διαδικασία με την οποία ένα ραδιενεργό άτομο γίνεται πιο σταθερό απελευθερώνοντας σωματίδια και ενέργεια ονομάζεται «ραδιενεργός διάσπαση». (Πληροφοριακό γράφημα: Adriana Vargas/IAEA)
Η ιονίζουσα ακτινοβολία μπορεί να προέρχεται, για παράδειγμα, απόασταθή (ραδιενεργά) άτομακαθώς μεταβαίνουν σε μια πιο σταθερή κατάσταση ενώ απελευθερώνουν ενέργεια.
Τα περισσότερα άτομα στη Γη είναι σταθερά, κυρίως χάρη σε μια ισορροπημένη και σταθερή σύνθεση σωματιδίων (νετρόνια και πρωτόνια) στο κέντρο τους (ή τον πυρήνα τους). Ωστόσο, σε ορισμένους τύπους ασταθών ατόμων, η σύνθεση του αριθμού των πρωτονίων και των νετρονίων στον πυρήνα τους δεν τους επιτρέπει να συγκρατούν αυτά τα σωματίδια μαζί. Τέτοια ασταθή άτομα ονομάζονται «ραδιενεργά άτομα». Όταν τα ραδιενεργά άτομα διασπώνται, απελευθερώνουν ενέργεια με τη μορφή ιονίζουσας ακτινοβολίας (για παράδειγμα σωματίδια άλφα, σωματίδια βήτα, ακτίνες γάμμα ή νετρόνια), τα οποία, όταν αξιοποιηθούν και χρησιμοποιηθούν με ασφάλεια, μπορούν να αποφέρουν διάφορα οφέλη.
Ώρα δημοσίευσης: 11 Νοεμβρίου 2022